Dieta eliminacyjna – kto i kiedy powinien ją stosować?

Dieta eliminacyjna zakłada wykluczenie pojedynczego produktu lub całej grupy produktów spożywczych zawierających dany składnik. Przyczyną przejścia na tę dietę jest najczęściej alergia lub nietolerancja pokarmowa. Czy warto samodzielnie się na nią zdecydować?

Dietę eliminacyjną można prowadzić z wyboru lub jako jedyny środek zaradczy na doskwierające nam dolegliwości ze strony układu pokarmowego. W obu przypadkach jest to jednak dieta restrykcyjna i bardzo trudna, która wymaga ścisłego rejestrowania posiłków, skrupulatnego czytania etykiet i poszukiwania zamienników wykluczonych grup produktów. Kto właściwie powinien przejść na tę dietę? Czy warto ją wprowadzać na własną rękę?

Dieta eliminacyjna – najważniejsze zasady

Dieta eliminacyjna zakłada wykluczenie z diety jednego składnika lub całych grup produktów spożywczych. Im więcej jest wykluczonych produktów, tym istnieje większe ryzyko występowania niedoborów składników odżywczych, których źródłem były właśnie produkty wykluczone. Dieta ta wymaga zatem bardzo skrupulatnego planowania i przygotowywania posiłków, aby nie tylko wykluczyć produkty, ale także znaleźć dla nich zamienniki, które dostarczą organizmowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych.

Dietę eliminacyjną powinno prowadzić się we współpracy z lekarzem, który zleci odpowiednie badania diagnozujące alergię lub nietolerancję. Wskaże on także produkty, które należy wykluczyć z diety. Dobrym pomysłem jest także współpraca z dietetykiem, który pomoże ułożyć zdrowy i zbilansowany jadłospis uwzględniający zamienniki wykluczonych produktów.

Ważną zasadą diety eliminacyjnej jest także nieustanna kontrola swojego stanu zdrowia. Każda osoba na tego rodzaju diecie, powinna wykonywać okresowe badania, które szybko pozwolą zdiagnozować ewentualne niedobory witamin i składników mineralnych.

Kto powinien przejść na dietę eliminacyjną?

Istnieje kilka powodów, dla których osoby decydują się na dietę eliminacyjną. Dieta ta może być dobrowolna np. w przypadku:

wegetarian,
wegan,
osób odchudzających się.

W pierwszym wypadku wykluczeniu podlega mięso, w drugim wszystkie produkty odzwierzęce. Wówczas zaleca się spożywanie produktów dla wegan zawierających roślinne białka. Z kolei w trzecim przypadku najczęściej wyklucza się węglowodany proste, choć istnieją różnego rodzaju diety odchudzające wykluczające inne grupy produktów. Przykładowo dieta ketogeniczna znacznie ogranicza ilość wszystkich węglowodanów w diecie. Wówczas poleca się mieszanki niskowęglowodanowe np. low carb keto multi mix. Przez pewien czas nawet eliminacyjna dieta bezglutenowa była traktowana przez niektóre osoby jako sposób na zrzucenie zbędnych kilogramów.

alergią pokarmową,
nietolerancją pokarmową,
podejrzeniem alergii lub nietolerancji.

Wykluczenie produktów szkodliwych dla pacjenta często może być jedynym sposobem na leczenie. Wówczas dieta eliminacyjna powinna być prowadzona do końca życia. Po antybiotykoterapii może dojść także do czasowej nietolerancji jakiegoś składnika np. laktozy. Wówczas dietę eliminacyjną wprowadza się na określony czas, aby odbudować kosmki jelitowe.

Dieta ta może być także sposobem na diagnozę alergii czy nietolerancji, wówczas prowadzona jest czasowo. Po okresie np. dwóch tygodni wprowadza się wykluczony składnik i obserwuje reakcje organizmu.

Czym różni się nietolerancja pokarmowa od alergii pokarmowej?

Zarówno alergia pokarmowa, jak i nietolerancja pokarmowa powodują negatywną reakcję organizmu po spożyciu pewnego składnika pokarmowego. Jednak zarówno objawy, jak i przyczyna ich występowania jest nieco inna.

Alergia pokarmowa jest nieprawidłową reakcją układu immunologicznego po spożyciu danego składnika pokarmowego. Najczęściej uczulają: laktoza, białko jaja kurzego, orzeszki czy skorupiaki. W zależności od rodzaju alergii objawy mogą pojawić się szybko, zaraz po spożyciu danego produktu lub nieco później np. po tygodniu czy miesiącu. Do najczęstszych objawów alergii należą zmiany skórne takie jak wysypka, atopowe zapalenie skóry, łzawienie oczu czy opuchlizna. Zdarzają się również biegunki i wymioty.

Nietolerancje pokarmowe występują wówczas, gdy organizm nie wytwarza odpowiednich enzymów potrzebnych do strawienia danego składnika pokarmowego. Nietolerancje są zazwyczaj genetyczne i ich objawy obserwuje się już od urodzenia. Mogą jednak być także diagnozowane w późniejszym wieku. Diagnozuje się m.in. nietolerancję laktozy, fruktozy, histaminy czy glutenu. Objawami nietolerancji pokarmowej są najczęściej bóle brzucha, wzdęcia, biegunki.

Eliminacyjna dieta bezglutenowa

Jedną z najcięższych diet eliminacyjnych jest dieta bezglutenowa. Gluten, czyli białko występujące w zbożach takich jak pszenica może być składnikiem wielu produktów spożywczych. Pszenica stanowi nie tylko podstawowy składnik pieczywa czy ciast, ale także jako składnik dodatkowy może znajdować się także w przyprawach, gotowych sosach czy nawet nabiale. Gluten może dostać się do danych produktów także przez zanieczyszczenie krzyżowe.

Osoby z nietolerancją glutenu mogą zastąpić wiele produktów zawierających gluten zamiennikami bezglutenowymi. W naszym sklepie internetowym znajdziesz między innymi pieczywo bezglutenowe czy wyroby cukiernicze bezglutenowe.

Dieta eliminacyjna nigdy nie powinna być wprowadzana na własną rękę, ponieważ może prowadzić do niebezpiecznych dla zdrowia niedoborów. W wielu przypadkach jednak stanowi jedyny sposób leczenia chorób autoimmunologicznych i nietolerancji pokarmowych. Przykładem jest eliminacyjna dieta bezglutenowa.