Zanik kosmków jelitowych - wszystko, co musisz o nim wiedzieć

Układ trawienny to bardzo skomplikowana konstrukcja, która odpowiada nie tylko za trawienie i wydalanie pokarmów, ale również nasze ogólne samopoczucie. Właśnie dlatego powinniśmy dbać o to, co spożywamy i zwracać uwagę na to, które produkty nam szkodzą. W przypadku zaburzeń jelitowych np. zaniku kosmków jelitowych najlepiej jest wybierać produkty bezglutenowe, które nie podrażniają układu pokarmowego. Dieta bezglutenowa to w tym przypadku przepis na długie i dobre zdrowie.

Co to są kosmki jelitowe?

Kosmki jelitowe to wypustki, które wypełniają błonę śluzową w jelicie cienkim. Są one kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania układu trawiennego, ponieważ zwiększają powierzchnię wchłaniania substancji odżywczych. Dzięki nim makro i mikroelementy są transportowane bezpośrednio do komórek i odżywiają je. Kosmki jelitowe mają naczynia krwionośne i limfatyczne.

Kosmki jelitowe — funkcja, jaką pełnią w organizmie

Najważniejszą funkcja kosmków jelitowych jest wchłanianie substancji odżywczych z pożywienia i przenoszenie ich do komórek za pośrednictwem układu krwionośnego. Kosmki jelitowe wyposażone są w naczynia limfatyczne i naczynia krwionośne. Pierwsze odpowiadają za transport kwasów tłuszczowych, natomiast drugie przenoszą do komórek aminokwasy i węglowodany.

Oprócz zwiększania powierzchni wchłaniania odpowiadają one również za metabolizm. Oddzielają pożyteczne substancje odżywcze od tych, które powinny zostać wydalone z organizmu. Dbają o równowagę w organizmie i oczyszczają układ trawienny.

Jak wygląda budowa kosmka jelitowego?

Kosmki jelitowe są elementem, który pokrywa ściany jelita cienkiego. Są wąskie i podłużne, a przez środek przebiega chłonne naczynie, które otaczają naczynia krwionośne i włókna mięśni. Zewnętrzną warstwę stanowi nabłonek jelita. Kosmki są pokryte tkanką włosowatą, która wpływa na wchłanialność substancji odżywczych.

Budowa kosmków jelitowych sprawia, że są one dość mocno unerwione. W pierwszym fragmencie kosmki są zdecydowanie krótsze niż w dalszych częściach układu trawiennego.

Celiakia, a odbudowa kosmków jelitowych

Celiakia jest chorobą autoimmunologiczną, której głównym objawem jest nietolerancja glutenu. Jest to przewlekła choroba, która wymaga genetycznych predyspozycji. Po spożyciu potraw z dodatkiem glutenu pacjent może odczuwać nieprzyjemne dolegliwości, takie jak bóle brzucha, ostre biegunki, wzdęcia). Jest to wynikiem uszkodzenia kosmków jelita cienkiego, które odpowiadają przede wszystkim za wchłanianie składników odżywczych i ich transport do komórek.

Nie ma zbyt wielu sposobów na radzenie sobie z takimi dolegliwościami. Najlepszym lekarstwem w przypadku celiakii jest stosowanie diety bezglutenowej. Dzięki temu pokarm, który nie jest tolerowany przez układ pokarmowy, nie niszczy części organizmu odpowiedzialnych za trawienie i wchłanianie pożytecznych substancji. Taka dieta musi towarzyszyć choremu przez całe życie. W przypadku zdiagnozowania celiakii wprowadzenie diety pozbawionej glutenu będzie konieczne, aby zapobiec powstawaniu dokuczliwych objawów chorobowych.

Celiakia może wystąpić w każdym wieku. Może to zależeć od występowania zakażeń układu pokarmowego i trawiennego, predyspozycji genetycznych (krewni, którzy chorowali na celiakię) lub przyjmowanych leków. Chorobie towarzyszy często cukrzyca typu 1 lub choroby tarczycy. Może mieć również związek ze stanami zapalnymi wątroby. Mimo wszystko jest to bardzo rzadka choroba, która występuje zaledwie u 1% populacji.

Jakie rodzaje celiakii wyróżniamy?

Celiakia może występować w różnych formach. Jest to uzależnione od natężenia objawów. w niektórych wypadkach wytwarzają się przeciwciała, jednak u pacjenta nie ma odczuwalnych objawów występowania choroby.

Pierwszym rodzajem jest celiakia klasyczna. Oznacza to, że mamy do czynienia z pełną paletą objawów, takich jak biegunka, ból brzucha, szybka utrata masy ciała, niedobory witamin i elektrolitów, wymioty i nudności. W przypadku celiakii nietypowej, mamy do czynienia przede wszystkim z problemem z wchłanianiem substancji odżywczych. Widoczne objawy to zmiany skórne, wysychanie błon śluzowych, problemy z ruchomością w stawach, problemy wątrobowe oraz zaburzenia natury psychiatrycznej.

Innym rodzajem jest celiakia niema, która nie powoduje odczuwalnych i widocznych objawów, jednak w organizmie ma miejsce zanik kosmków jelitowych. Celiakia latentna to również rodzaj choroby bezobjawowej. W tym przypadku nie występują objawy ani zaburzenia kosmków jelitowych jednak we krwi pacjenta obecne są przeciwciała.

Jak objawia się zanik kosmków jelitowych?

Jednym z powodów, które prowadzą do uszkodzenia kosmków jelitowych, jest celiakia. Oznacza ona, że osoba, która zmaga się z tym problemem, nie toleruje pokarmów zawierających w swoim składzie gluten. Jest on zawarty przede wszystkim w białej mące, pieczywie i niektórych ziarnach. Brak tolerancji na dane pokarmy objawia się buntem układu immunologicznego, który prowadzi do zaniku kosmków jelitowych. W wyniku takich uszkodzeń jelita przestają wchłaniać większość substancji odżywczych z pożywienia.

Innym czynnikiem, który prowadzi do licznych uszkodzeń kosmków, są szkodliwe mikroorganizmy. Jedną z takich bakterii jest pałeczka vibrio parahaemolyticus, która występuje najczęściej w ujściach rzek oraz słonej wodzie. Rozwój takich patogenów w organizmie człowieka prowadzi do poważnych problemów układu trawiennego. Jednym z objawów jest krwawa biegunka, której towarzyszy ostry ból brzucha i wymioty. Pacjenci często mają również podwyższoną temperaturę ciała. W najcięższych przypadkach objawy chorobowe utrzymują się nawet do 10 dni. Po takim okresie zarażona osoba jest mocno osłabiona. Zakażenie bakteria może powodować trwałe zniszczenie kosmków jelitowych.

Kolejnym przypadkiem jest choroba Leśniowskiego — Crohna. Prowadzi ona do poważnych uszkodzeń kosmków jelitowych. Objawami choroby jest włóknienie ścian przewodu pokarmowego, które powoduje długotrwałe biegunki, brak wchłanialności substancji odżywczych, niedobory witaminowe i niedokrwistość. W trakcie choroby występują również zaburzenia poziomu elektrolitów w organizmie oraz niedożywienie komórek. W wyniku takich reakcji mogą powstawać obrzęki.

Jak odbudować kosmki jelitowe i cieszyć się dobrym zdrowiem?

Dobra wiadomość jest taka, że kosmki jelitowe można uratować i odbudować. Najważniejszym procesem będzie zapewnienie środowiska, które wspiera gojenie stanów zapalnych spowodowanych spożyciem substancji, której nie toleruje układ trawienny. Jednym z doskonałych sposobów na radzenie sobie z uszkodzonymi kosmkami jelitowymi jest przestrzeganie diety bezglutenowej. Eliminujemy wówczas alergen, który prowadzi do uszkodzeń lub całkowitego zaniku kosmków jelitowych i poprawiamy kondycję i wchłanialność jelita. Głównymi elementami diety pozbawionej glutenu jest ryż, kukurydza, produkty bogate w skrobię (ziemniaki) czy jaja kurze. Dobrym rozwiązaniem jest również spożywanie mięsa, które idealnie wpisuje się w ramy diety. w utrzymaniu zrównoważonej diety pomoże sklep bezglutenowy, w którym dostępna jest żywność bezglutenowa.

Pierwszym krokiem, jaki powinna wykonać osoba, która ma widoczne objawy celiakii, jest wizyta u lekarza pierwszego kontaktu. Pozwoli on ocenić objawy i przypisać je do konkretnego schorzenia. Następnie pacjent zostaje skierowany na specjalistyczne badania, które potwierdzają lub negują występowanie choroby. Dieta bezglutenowa powinna zostać wprowadzona dopiero po konsultacji z lekarzem specjalistą. Nieuzasadnione stosowanie takiego sposobu żywienia może wykazać nieprawdziwe wyniki badań.