Choroba Hashimoto i niedoczynność gruczołu tarczycy a dieta bezglutenowa
W ostatnich latach obserwuje się stały wzrost częstości występowania chorób tarczycy, w szczególności choroby Hashimoto oraz niedoczynności gruczołu tarczycy. Leczenie farmakologiczne stanowi praktycznie najistotniejszy element w leczeniu chorób tarczycy. Jednak coraz więcej dowodów wskazuje, iż prawidłowo skomponowana dieta może istotnie wspomagać leczenie.
Przyczyny niedoczynności gruczołu tarczycy oraz choroby Hashimoto
Niedoczynność tarczycy jest spowodowana niedoborem lub nieprawidłowym działaniem hormonów tarczycy - tyroksyny i trójjodotyroniny w organizmie. Objawia się nadwagą, ospałością i problemami z koncentracją. Przyczyną niedoczynności tarczycy może być infekcja wirusowa, niedobór jodu. Jednak najczęstszym powodem jest choroba Hashimoto.
Choroba Hashimoto to przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy. Przejawia się tym, że układ immunologiczny produkuje przeciwciała przeciwko enzymom występującym w tarczycy. W efekcie choroba Hashimoto przyczynia się do niedoczynności tarczycy, czyli upośledzenia jej pracy. Choroba ta znacznie częściej diagnozowana jest u kobiet, szczególnie w wieku reprodukcyjnym, ale przypadłość dotyka również mężczyzn.
Objawy choroby Hashimoto
Objawia się ciągłym uczuciem rozdrażnienia, wrażliwością na zimno, przygnębieniem, wysokim poziomem cholesterolu. Kobiety mogą mieć obfitsze miesiączki, natomiast w przypadku mężczyzn mogą występować problemy z erekcją. Leczenie choroby polega przede wszystkim na podawaniu l-tyroksyny. Coraz częstsza zapadalność na chorobę Hashimoto przyczyniła się do spekulacji na temat alternatywnych metod leczenia, w tym również za pomocą diety.
Żywienie w Hashimoto i niedoczynności tarczycy
Dieta w chorobach tarczycy powinna opierać się na zasadach prawidłowego żywienia, które w Polsce ilustruje Piramida Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej opracowana przez Instytut Żywności i Żywienia z siedzibą w Warszawie w roku 2019 roku. Piramidę należy czytać w taki sposób, że im wyższe jej piętro, tym mniejsza ilość i częstotliwość spożywania produktów z danej grupy. Poziomy rozkładają się kolejno od najwyższego:
- Zdrowe tłuszcze,
- Mięso i rośliny strączkowe
- Nabiał, jaja i ryby
- Produkty zbożowe pełnowartościowe
- Warzywa i owoce
- Aktywność fizyczna i woda
Należy też zwrócić szczególną uwagę na witaminy i składniki mineralne, które są wykorzystywane do syntezy hormonów tarczycy. Trzeba zadbać o odpowiednią realizację zapotrzebowania na: selen, jod, cynk i żelazo, witaminy A, D oraz witaminy z grupy B, ale również o wielonienasycone kwasy tłuszczowe. Ważnym elementem jest eliminacja związków wolotwórczych, które znajdują się przede wszystkim w kapuście, kalafiorze, rzepie, brokułach, soi, gorczycy, orzechach arachidowych, szpinaku, gruszkach i truskawkach.
Niedoczynność tarczycy a dieta bezglutenowa
Liczna grupa chorych na niedoczynność tarczycy decyduje się na eliminację produktów zawierających gluten, wybierając alternatywną żywność bezglutenową. Aktualnie brakuje wystarczających dowodów naukowych, aby rekomendować dietę bezglutenową u osób cierpiących na choroby tarczycy. Diety eliminacyjne powinny być stosowane w szczególnych przypadkach - wówczas gdy osoby z powodu współistniejących innych chorób lub alergii pokarmowych są zmuszone zrezygnować z określonych produktów spożywczych.
POLECANE PRODUKTY:
Choroba Hashimoto a dieta bezglutenowa
Choroba Hashimoto może współistnieć z innymi chorobami autoimmunologicznymi bądź towarzyszyć zjawiskom nietolerancji pokarmowych. Coraz więcej badań wskazuje na silne powiązania choroby z celiakią. Gliadyna, która jest jedną z frakcji glutenu, ma podobną budowę do komórek tarczycy. Gliadyna zawarta w glutenie może powodować produkcję przeciwciał przeciwko niej przez układ immunologiczny. Jednak układ odpornościowy może atakować także komórki gruczołu tarczowego, pogłębiając stan zapalny.
Dieta bezglutenowa spowalnia ten proces. Bogate w gluten są przede wszystkim produkty zbożowe, które dostarczają organizmowi witamin i składników mineralnych. W celu spożywania odpowiedniej ilości tych składników stosowanie diety bezglutenowej powinno być skonsultowane z dietetykiem. Według różnych ekspertów współwystępowanie nadwrażliwości na gluten i choroby Hashimoto wynosi od 3,2% do 43%. Ryzyko celiakii u osób z chorobą Hashimoto wynosi 1:30 (jest 10 razy większe niż u osób zdrowych).
Wprowadzenie diety eliminacyjnej przed zdiagnozowaniem choroby trzewnej może dać błędne wyniki, co może się przyczynić do nieprawidłowego leczenia. W przypadku osoby z immunologicznym zapaleniem tarczycy zostanie rozpoznana celiakia. Wyeliminowanie z diety glutenu może spowodować konieczność zmniejszenie dawki hormonów, ponieważ poprawi się praca narządu i zmniejszy się liczba przeciwciał anty-TPO.
Podsumowanie
Podsumowując, dieta w chorobach gruczołu tarczycy ma niebagatelne znaczenie. Powinna być urozmaicona i dostarczać niezbędnych składników odżywczych w odpowiednich proporcjach. Diety eliminacyjne, które są często rekomendowane – dieta bezglutenowa, dieta wegetariańska czy dieta bezmleczna – nie znajdują potwierdzenia w aktualnych badaniach naukowych. Dietę bezglutenową można rozważać w przypadku współistnienia choroby z celiakią. Istotne jest prowadzenie badań w kierunku celiakii wśród osób cierpiących na choroby tarczycy o podłożu autoimmunologicznym, gdyż wczesne wykrycie choroby pozwala na wprowadzenie odpowiedniego leczenia i może zapobiec powikłaniom.
Choroba Hashimoto a gluten - najczęstsze pytania
Hashimoto - co jeść, żeby schudnąć?
W chorobach tarczycy należy jeść zgodnie z Piramidą Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej opracowaną przez Instytut Żywności i Żywienia z siedzibą w Warszawie w roku 2019 roku. Najwięcej należy jeść produktów bogatych w błonnik, poprawiający procesy trawienne tj. warzywa, owoce i produkty pełnoziarniste. W średnich ilościach produkty mleczne oraz nabiał (jaja, ryby, mięso), a w najmniejszych tłuszcze roślinne. Najważniejszy jednak przy chęci zgubienia wagi jest odpowiedni deficyt kaloryczny – indywidualnie ustalany z dietetykiem, a także wprowadzenie regularnej aktywności fizycznej.
Hashimoto, czego nie można jeść?
Chorobie Hashimoto często współtowarzyszą nietolerancje pokarmowe. Dlatego pacjenci często przechodzą na diety bezglutenowe lub eliminują z jadłospisu laktozę. Powinno unikać się też nadmiernego spożywania soi, która może utrudniać wchłanianie leku. Ponadto ograniczyć należy produkty przetworzone, bogate w cukier i syrop glukozowo-fruktozowy.
Czy Hashimoto zwiększa ryzyko raka?
W badaniu ultrasonograficznym przy chorobie Hashimoto mogą być widoczne guzki, skupiające komórki pęcherzykowate tarczycy. Ryzyko raka w tych wypadkach wynosi mnie niż 1%. Jednak każda taka zmiana wymaga regularnej obserwacji. Przy chorobie Hashimoto obserwuje się częstsze występowanie takich nowotworów jak chłoniak tarczycy oraz rak brodawkowaty tarczycy.
Czy Hashimoto jest dziedziczne?
Choroba Hashimoto jest uwarunkowana genetycznie, choć do jej rozwoju wymagane jest współdziałanie czynników środowiskowych oraz mechanizmów spustowych np. stres.
Czy Hashimoto powoduje tycie?
Hashimoto nie powoduje tycia. Za nadwagę i otyłość odpowiada nieprawidłowe żywienie i nadmierne spożycie kalorii w ciągu dnia.
Czym się różni Hashimoto od niedoczynności?
Niedoczynność tarczycy to zaburzenia w czynności tarczycy spowodowane niedoborem hormonów tarczycy. Z kolei Hashimoto inaczej zwane zapaleniem tarczycy to jednostka chorobowa o podłożu autoimmunologicznym, gdzie układ odpornościowy niszczy własne komórki.
Dlaczego przy Hashimoto nie wolno glutenu?
Pacjenci chorzy na Hashimoto często cierpią na różnego rodzaju nietolerancje pokarmowe. To oznacza, że poza symptomami samej choroby zapalenia tarczycy pojawiają się objawy m.in. z układu pokarmowego, czy też występują zmiany skórne. W przypadku współwystępowania nietolerancji glutenu należy stosować eliminacyjną dietę bezglutenową. Nie należy stosować diety bezglutenowej bez stwierdzonej medycznie celiakii czy innych form nietolerancji glutenu.
Autor: Anita Kłosowska
Skomentuj artykuł