Dieta niskobiałkowa - zasady odżywiania, charakterystyka i polecane produkty niskobiałkowe
Skuteczność stosowania różnego rodzaju diet polega na wytrwałości i dobrej znajomości ich zasad. W przypadku diet leczniczych temat obeznania reguł wymaga jeszcze większej uwagi. Pominięcie pewnych kwestii może okazać się czasami tragiczne w skutkach dla pacjenta i opóźni proces rekonwalescencji. Podobnie dzieje się w przypadku diety niskobiałkowej. Jakie są więc zasady odżywiania i charakterystyka w żywieniu o zmniejszonej zawartości białka?
Białko – rola w diecie
Białko stanowi podstawowy składnik pożywienia. Pełni wiele istotnych funkcji, jednak organizm ludzki nie jest w stanie magazynować białka ani syntetyzować niektórych aminokwasów. Stąd białko musi być dostarczane stale z pożywieniem. Zalecane dzienne spożycie białka wynosi ok. 1 g na kg masy ciała. Właściwa podaż białka z pożywianiem jest niezbędna, gdyż białka pełnią wiele funkcji metabolicznych. Występuje jednak znaczna grupa schorzeń, przy których dzienne spożycie białka musi zostać ograniczone.
Dieta niskobiałkowa - dla kogo?
Dieta niskobiałkowa jest to dieta lecznicza. Stosuje się ją głównie w schorzeniach nerek i wątroby. Jednakże bywa również wykorzystywana w leczeniu chorób metabolicznych jak fenyloketonuria, czy innych z zaburzeniami przemiany aminokwasów lub białek. Powinna być także stosowana w schorzeniach trzustki, pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych. Jej celem jest zapobieganie wytwarzaniu się w organizmie szkodliwych produktów przemiany białek.
Cechy charakterystyczne diety niskobiałkowej
Charakterystyka diety niskobiałkowej sprowadza się do jednej prostej zasady – należy ograniczyć białko w diecie do możliwie najniższego, tolerowanego przez organizm poziomu. Zaleca się, aby spożycie białka w ciągu doby nie przekraczało 40-50 g tj. 0,6-0,7 g/kg masy ciała. Białko dostarczane wraz z dietą musi być pełnowartościowe, czyli pochodzenia zwierzęcego (mięso, wędliny, mleko, sery) i powinno stanowić 75% ogólnej ilości spożywanych w ciągu dnia protein.
Białka roślinne natomiast są ubogie w aminokwasy egzogenne, to znaczy takie, których organizm ludzki nie jest w stanie sam syntetyzować. Ich spożycie powinno być więc ograniczone, dlatego zaleca się np. tradycyjny chleb zastąpić niskobiałkowym odpowiednikiem.
POLECANE PRODUKTY:
Zasady odżywiania na diecie niskobiałkowej
- Ograniczenie spożywania białka, a w skrajnych przypadkach jego całkowita eliminacja.
- Zapotrzebowanie energetyczne organizmu powinno być pokrywane przez produkty węglowodanowe i tłuszczowe (choroby nerek) lub głównie przez węglowodanowe (niewydolność wątroby). Ustalane jest to indywidualnie, tak aby nie doprowadzić do niedoborów energetycznych i średnio wynosi ono dla organizmu chorego 2000-2500 kcal/dobę. Główne źródło węglowodanów w diecie niskobiałkowej stanowią produkty zbożowe.
- Ilości białka w gramach na kilogram masy ciała dla każdego chorego zawsze ustala lekarz. Jest ona ściśle kontrolowana w zależności od tolerancji organizmu, aby nie doprowadzić do uszkodzenia wątroby lub nerek oraz ujemnego bilansu azotowego, wyniszczającego organizm. Produkty białkowe należy spożywać wraz z produktami węglowodanowymi, a białko zwierzęce równomiernie rozłożyć pomiędzy trzy posiłki.
- Spożycie tłuszczu przy niewydolności nerek nie podlega ograniczeniu. Natomiast przy niewydolności wątroby ważna jest ilość i jakość spożywanych tłuszczów, aby nie obciążać chorego organu. W skrajnych przypadkach przy dużej niewydolności wątroby należy całkowicie wyeliminować tłuszcz z diety i zwiększyć spożycie warzyw oraz owoców.
Potrawy na diecie niskobiałkowej powinny być przygotowywane poprzez:
- gotowanie w wodzie i na parze,
- duszenie na patelni do smażenia beztłuszczowego,
- pieczenie bez dodatku tłuszczu.
Osoba na diecie niskobiałkowej powinna pamiętać o ograniczeniu takich produktów jak: mleko i przetwory mleczne, jaja, mięso, wędliny, ryby. Do produktów z najniższą zawartością białka należą owoce i warzywa (z wyjątkiem warzyw strączkowych) oraz wybrane produkty zbożowe np. skrobia pszenna lub ziemniaczana. Warto również wspomnieć, iż na rynku dostępna jest szeroka oferta produktów zbożowych niskobiałkowych (pieczywo, makarony, ciastka). Są one odpowiednikiem tradycyjnych wyrobów zbożowo-mącznych bogatych w białko.
Podsumowanie
Należy pamiętać, iż dieta niskobiałkowa jest dietą leczniczą. Jej celem jest zapobieganie powstawaniu w organizmie nadmiernych ilości produktów przemiany białek, a przede wszystkim ochrona niewydolnych narządów. Jest to dieta, która musi być prowadzona ściśle pod kontrolą lekarza i przez niego zlecona, aby stan odżywienia chorego pomimo mniejszej ilości białka w pożywieniu pozostawał na dobrym poziomie. Jest ona trudna w przestrzeganiu, jednakże stanowi jedyny sposób na poprawę stanu zdrowia osoby wymagającej jej stosowania.
Skomentuj artykuł