Jak rozpoznać objawy celiakii u dziecka
Objawy celiakii nie zawsze są proste do rozpoznania. Czy twoje dziecko nie chce iść do szkoły, bo boli je brzuch, miewa zaparcia, opryszczkę lub zaburzenia miesiączkowania? Warto wtedy dowiedzieć się, czy przypadkiem nie są to pierwsze symptomy celiakii.
Celiakia u dziecka
Choroba celiakia u dzieci, inaczej choroba trzewna wyróżnia się ze względu na nietolerancję glutenu. Celiakia należy do grupy nielicznych chorób, w których zachodzi bezpośrednie powiązanie pomiędzy spożywaniem pokarmu a powstawaniem poważnych zaburzeń ogólnoustrojowych. Jest to choroba genetyczna, a więc może być przekazywana z pokolenia na pokolenie.
Wczesne zdiagnozowanie celiakii u dziecka, jest istotne, gdyż w ten sposób można uniknąć niebezpiecznych powikłań. Celiakia często występuje wraz z innymi chorobami: cukrzycą typu 1, autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy, zespołem Downa, zespołem Turnera, zespołem Williamsa, opryszczkowym zapaleniem skóry (choroba Dühringa) oraz izolowanym niedoborem IgA.
Objawy celiakii u dzieci
Na to jak wygląda celiakia u dziecka, ma wpływ jego wiek. U niemowląt pojawiają się wówczas biegunki, wymioty oraz bóle brzucha, czyli objawy charakterystyczne dla klasycznej celiakii. W okresie szkolnym i młodzieńczym najczęściej występują:
- niski przyrost i niedobór masy ciała,
- opóźnienie dojrzewania płciowego,
- uporczywe afty w jamie ustnej,
- trudności w nauce,
- zaparcia,
- nietolerancja laktozy,
- niedokrwistość oporna na leczenie,
- zaburzenia szkliwa zębowego.
Objawy rozwijają się stopniowo. Może wystąpić także zatrzymanie, czy też zaburzenie miesiączkowania (u nastolatek), a nawet impotencja czy niepłodność. Dodatkowo wyróżnia się krwawienia, zmniejszenie się gęstości mineralnej kości (osteopatia) oraz patologiczne złamania kostne. Chorzy doświadczają niekiedy zaniku mięśni (atrofia), jak również osłabienia ich siły i kurczy. Bardzo często jednym z symptomów są także uczucie ciągłego zmęczenia i osłabienia, a nawet depresja.
Objawy skórne celiakii u dzieci
Nieprzyjemne swędzenie twarzy lub kończyn może być oznaką celiakii skórnej u dzieci. Jest to opryszczkowe zapalenie skóry, czyli tzw. choroba Dürhinga. Przy celiakii u dzieci objawy skórne są następujące: pęcherzyki, grudki czy rumień. Opryszczkowe zapalenie skóry ujawnia się najczęściej między 14 a 40 rokiem życia. Najczęściej zmiany pojawiają się na twarzy, plecach, kolanach, łokciach, pośladkach oraz w okolicy kości krzyżowej. W następstwie drapania powstają blizny. Symptomy celiakii skórnej nasilają się po spożyciu żywności zawierającej gluten.
Objawy neurologiczne celiakii u dzieci
Padaczka i neuropatia to najbardziej znane objawy neurologiczne celiakii u dzieci. Często występują zaburzenia koordynacji ruchowej ciała (ataksja), szczególnie górnych kończyn. Osoby chore dotyka również uszkodzenie nerwów obwodowych, a z tym zaburzenie czucia. Następuje to średnio u 8–10% pacjentów. Dodatkowo pojawiają się symptomy takie jak: drżenia mięśni, zaburzenia mowy i osłabienie odruchów.
Ukryta celiakia u dzieci
„Choroba wieku dziecięcego” – dziś to inaczej celiakia ukryta u dzieci. Określano ją w ten sposób przez wiele lat, ponieważ symptomy u dorastających dzieci zmieniają się. Przez to mylono je z objawami innych chorób. Ponadto nietolerancja glutenu daje szerokie spectrum różnych objawów, co utrudnia jej zdiagnozowanie. Dzieje się tak dlatego, że występuje w trzech formach: jawnej, niemej oraz ukrytej.
Objawy kliniczne to takie, które można zbadać i zmierzyć. Są to tzw. symptomy, które od razu dają znać o tym, że dzieje się coś nieprawidłowego. Ich brak może przysporzyć trudności w diagnostyce celiakii. Można jednak zauważyć opóźniony rozwój fizyczny. Jest to również jeden z objawów, który występuje najczęściej u dzieci. Braki w stężeniu podstawowych składników odżywczych dają o sobie znać również poprzez stan i rozwój kości oraz mięśni. Zaburzenia takie mogą świadczyć o ukrytej celiakii.
Pozajelitowe objawy celiakii
Dominujące objawy pozajelitowe celiakii to:
- objawy hematologiczne,
- neurologiczno-psychiatryczne,
- endokrynologiczne,
- ginekologiczne,
Liczne badania potwierdzają, że zaburzenie gospodarki wapniowej również jest symptomem występowania choroby trzewnej, która nieleczona u osób dorosłych może objawiać się osteoporozą. Pogłębione badania, prowadzone w grupie pacjentów cierpiących na utajoną postać tej choroby, wykazują zmniejszoną mineralizację kości.
Wczesny etap celiakii – jak go rozpoznać?
Już od ok. 5 miesiąca życia dziecka możemy mieć do czynienia ze wczesnym etapem celiakii, ponieważ wprowadzamy do jego diety gluten. Jeśli zaobserwujemy u dziecka wymioty lub biegunki, mogą być to pierwsze oznaki choroby trzewnej. Te niepożądane zachowania dziecka następują bezpośrednio po spożyciu glutenu. Polskie Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci zaleca, żeby wprowadzać gluten między 4 a 12 miesiącem życia dziecka.
Poza własnymi obserwacjami należy otrzymać jasną, medyczną diagnozę. Gdy mamy obawy, że nasze dziecko nie toleruje glutenu, warto wiedzieć jakie badania na celiakię u dziecka wykonać:
- Profesjonalne testy DNA, które jednoznacznie potwierdzą lub wykluczą chorobę. Polegają one na pobraniu wymazu z policzka od dziecka i sprawdzeniu, czy w łańcuchu DNA występuje gen odpowiedzialny za celiakię.
- Wykonanie testów serologicznych, badających surowicę krwi, w celu wykrycia przeciwciał: EmA, tTG oraz DGP.
Wczesna diagnoza celiakii pozwoli uniknąć dziecku biopsji jelita cienkiego. Dla wielu rodziców jest to istotne, gdyż zabieg jest nieprzyjemny i przeprowadzany pod narkozą.
POLECANE PRODUKTY:
Jaka dieta dla dziecka z celiakią?
Bezglutenowa dieta w celiakii u dzieci polega na wykluczeniu z jadłospisu białka roślinnego, znajdującego się w ziarnach pszenicy i jej odmianach (orkisz, żyto, owies, jęczmień). Ukryte źródła glutenu mogą zawierać: przetwory mięsne, rybne, mleczne, a także kawy smakowe czy herbaty owocowe. Pod określeniem „białko roślinne”, które spotykane jest w składzie wielu wyrobów, kryje się często gluten. Dlatego bardzo ważne jest odpowiednie znakowanie produktów, czego nie wszyscy producenci są świadomi.
Dziecko może jeść: pieczywo, placki, ciasta, makarony, ale otrzymywane z mąki bezglutenowej wytworzonej ze skrobi pszennej bezglutenowej, a także z kukurydzy, amarantusa, gryki, soi, ryżu, prosa, tapioki, manioku, sorgo. Może spożywać też produkty gotowe niezawierające glutenu – np. kisiele, galaretki, budynie, bezglutenowe wędliny czy nabiał. Na diecie bezglutenowej dozwolone są:
- mięsa,
- ryby,
- owoce,
- warzywa,
- jajka,
- mleko,
- tłuszcze,
- orzechy,
- kasze.
Leczenie polega na wprowadzeniu pod okiem specjalisty ścisłej diety bezglutenowej. Bardzo ważne, by nie robić tego na własną rękę, ponieważ jest to dieta eliminacyjna i przyjmowane pokarmy powinny być bogate w składniki odżywcze.
Celiakia u dzieci – zasada 5 U
W leczeniu celiakii ważne jest, by prowadzić zdrowy tryb życia i podejść do tego długoterminowo. W planowaniu jadłospisu warto wykorzystywać zasadę 5 U opracowaną przez prof. Stanisława Bergera, według którego dieta powinna być:
- Urozmaicona – w każdym posiłku należy spożywać produkty ze wszystkich grup żywnościowych.
- Umiarkowana – nie za dużo, nie za mało - utrzymanie prawidłowej masy ciała.
- Uregulowana – stała liczba i częstotliwość posiłków w ciągu dnia
- Uboga w sól, cukier oraz tłuszcz.
- Uprawianie sportu – włączenie do swojego życia codziennej aktywności, może być nawet spacer. Wszelki ruch korzystnie wpływa na pobudzenie pracy jelit.
Podsumowanie
Według badań na celiakię choruje 1% populacji. Jednak znacząca większość chorych o tym nie wie. Polskie Stowarzyszenie Osób z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej szacuje, że 95% osób z celiakią w Polsce jest nieświadomych choroby, a przez to narażonych na długoterminowe powikłania. Warto więc zwrócić uwagę na to, że jest to choroba genetyczna i zadbać o nasze pociechy. W związku z tym warto zapewnić w swoim życiu, a przede wszystkim w życiu dziecka codzienną dawkę zasady 5 U prof. Stanisława Bergera. W ten sposób zniwelujemy objawy jeszcze niezdiagnozowanej celiakii, a w przypadku jej wykluczenia wprowadzimy styl życia dziecka na odpowiednie tory.
Skomentuj artykuł