Co wywołuje uczulenie na gluten?
Gluten jest białkiem zawartym w zbożach takich jak: żyto, pszenica, owies, jęczmień. Z tego względu bardzo często przy alergii na gluten wyklucza się z diety pieczywo. Ponadto konieczne jest wyeliminowanie też wielu kasz np. kaszy manny, kuskus, czy pęczak. Podobnie ma się sprawa z pszennymi i żytnimi makaronami. Trzeba uważać przy tym na produkty przetworzone. Te w swym składzie bardzo często zawierają gluten, gdyż pozwala on zachować odpowiednią konsystencję i smak. Z tego względu jest to częsty dodatek wielu słodyczy i szybkich przekąsek.
Z glutenem można się spotkać również w bardzo niespodziewanych towarach, w których naturalnie nie występuje, a nawet nie ma informacji o tym, że może się pojawić w składzie. Są to na przykład przyprawy, budynie, słabej jakości kawy rozpuszczalne, często też produkty wegańskie, czy wędliny i jogurty. Dzieje się tak z powodu przypadkowych zanieczyszczeń, gdy wyrób bezglutenowy jest przygotowywany na tej samej linii produkcyjnej, co glutenowy. Takie sytuacje nie zdarzają się natomiast w przypadku firm monoprodukcyjnych, dlatego warto sięgać po produkty sprawdzonych marek. Więcej na ten temat można przeczytać w artykule Jak rozpoznać i wybierać produkty bezglutenowe?
Alergia na gluten - diagnoza
Alergia w przeciwieństwie do celiakii nie jest chorobą autoimmunologiczną. W związku z tym jej rozpoznanie i leczenie będą odbywały się nieco inaczej. Badania laboratoryjne mają tutaj niewielki zakres. Dodatnie testy skórne nie występują u wszystkich osób z alergią pokarmową. Mają one również tendencję do utrzymywania się po klinicznym ustąpieniu objawów alergii. Obserwuje się też dodatnie testy skórne u osób, które nie były uczulone na gluten. Jedynie ujemne testy skórne z dużym prawdopodobieństwem wykluczają alergię na gluten. Można również dokonać oznaczenia stężenia przeciwciał IgE. Jednak najbardziej wiarygodnym testem w diagnostyce alergii pokarmowej jest dieta eliminacyjna z ponownym wprowadzeniem uczulającego pokarmu.
Celiakię natomiast z racji tego, że jest chorobą autoimmunologiczną, bada się w dużo szerszym spektrum. Należy potwierdzić brak m.in. IgA, tTGA, IgE, EmsA, a nawet wykonać biopsję jelita. Ponadto potwierdzenia lub wykluczenia celiakii można dokonać poprzez test na obecność genotypów HLA-DQ2 i DQ8.
Alergia na gluten – objawy
Reakcje alergiczne na gluten są wywoływane przez zawarte w zbożach frakcje prolamin bogatych w prolinę i glutaminę. Pierwsze symptomy z reguły pojawiają się bardzo szybko, bo mogą być dostrzegalne nawet po kilku minutach od spożycia glutenu. Okres kolejnych 24-36 godzin stanowi z reguły fazę pogłębiania się dolegliwości. Najczęściej są to zmiany skórne. W przypadku NCNG lub celiakii reakcja jest znacznie opóźniona. W pierwszym przypadku na pojawienie się objawów trzeba czekać kilka dni, w drugim natomiast proces może przedłużyć się nawet do kilku tygodni.
W zależności od czasu wystąpienia reakcję uczuleniową na gluten można podzielić na:
Reakcję Uczuleniową Natychmiastową (zależny od specyficznych dla glutenu przeciwciał w klasie IgE). Występuje w ciągu minut do godziny od spożycia pokarmu. Objawia się jednym lub kombinacją wielu objawów takich jak: wymiotami, biegunką, wstrząsem anafilaktycznym, pokrzywką skórną, wodnistym katarem, skurczem oskrzeli, zmianami skórnymi o typie atopowego zapalenia skóry.
Reakcję Uczuleniową Późną (niezależna od przeciwciał w klasie IgE). Występuje po kilku godzinach, a czasem nawet po 1-2 dniach. Objawia się biegunką lub zaostrzeniem atopowego zapalenia skóry.
Należy zaznaczyć, że przebieg uczulenia na gluten różni się w zależności od wieku. U dzieci jest to najczęściej atopowe zapalenie skóry, rzadziej objawy ze strony układu pokarmowego czy oddechowego.
W przypadku osób dorosłych alergie wywołuje duże stężenie glutenu w pożywieniu, a proces leczenia jest długotrwały (kilka lat). U dzieci natomiast wystarczą już niewielkie, miligramowe ilości.
Leczenie alergii na gluten
W przypadku wykrycia alergii, podstawową zasadą leczenia jest wprowadzenie diety bezglutenowej. Należy więc wyeliminować z jadłospisu wszelkie produkty zawierające gluten. Na okres stosowania bezglutenowego żywienia można te wyroby zastąpić bezglutenowymi chlebami, makaronami, czy mąkami dostępnymi m.in. w ofercie sklepu Bezgluten. Z powodu zmiany dotychczasowego menu warto włączyć do diety więcej warzyw i owoców, by uniknąć ewentualnych niedoborów składników odżywczych. Poza tym są to produkty naturalnie bezglutenowe, pod warunkiem jednak, że są świeże. Należy uważać na różnego rodzaju mrożone mieszanki warzyw, które mogą zawierać glutenowe przyprawy.
Dodatkowej uwagi wymaga też sposób przygotowywania posiłków. Nie można dopuszczać do styczności produktów glutenowych z bezglutenowymi, by nie doszło przypadkiem do zanieczyszczenia. Podobnie należy postępować z naczyniami i sztućcami. Taka skrupulatność przyczyni się do szybszego i skuteczniejszego wyzbycia się alergii.
POLECANE PRODUKTY:
Podsumowanie
Jeżeli diagnoza wskaże na alergię, należy się cieszyć, że nietolerancja glutenu nie okazała się celiakią, czy niezbadaną do końca NCNG. Przede wszystkim, dlatego, że alergia po jakimś czasie ustępuje i można wrócić do wcześniejszego stylu życia. Poza tym warto zachować nawyki zdrowego żywienia, w tym dokładania do każdego posiłku porcji warzyw i częstszego spożywania owoców. Warto zaznaczyć, że w bezglutenowym przyrządzaniu posiłków lepiej sprawdzi się pieczenie lub gotowanie na parze niż smażenie, gdyż do tego ostatniego często używa się panierek, które są pełne glutenu. Ponadto gotowanie i pieczenie pozwalają zachować w daniu większą ilość witamin i minerałów. Mimo ustąpienia alergii warto zachować takie zdrowe przyzwyczajenia już na całe życie.
Uczulenie na gluten - najczęstsze pytania
Uczulenie na gluten, czego nie jeść?
Produkty glutenowe to na ogół artykułu zbożowe wyrabiane z pszenicy. Te, które należy wykluczyć z diety to: pszenica, orkisz, płaskurka, jęczmień, żyto, kasza manna, kasza kuskus, kasza perłowa, kasza jęczmienna, kawa zbożowa, piwo. Pełną listę produktów można znaleźć na stronie Polskiego Stowarzyszenia Osób z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej.
Czy uczulenie na gluten mija?
Alergia na gluten może ustąpić pod warunkiem ścisłego przestrzegania diety bezglutenowej, zaleconej przez lekarza. W zależności od nasilenia objawów uczulenia jego wyeliminowanie może przebiegać w różnych odstępach czasowych.
Czy można dostać uczulenia na gluten?
Uczulenia na gluten mogą dostać zarówno dzieci, jak i dorośli. U jednych i drugich pojawią się odmienne objawy. U dzieci alergia na gluten ustępuje z wiekiem, a u dorosłych może trwać nawet kilka lat.
Jak wygląda uczulenie na gluten?
Symptomy alergii na gluten są zależne od w jej przebiegu i wieku pacjenta. Wyróżnia się dwie reakcje uczuleniowe: reakcję uczuleniową natychmiastową – występuje w ciągu minuty do godziny od spożycia glutenu i objawia się m.in.: wymiotami, biegunką, pokrzywką skórną, wodnistym katarem, skurczem oskrzeli. Reakcję uczuleniową późną – występuje po kilku godzinach, a nawet 1-2 dniach od spożycia glutenu i objawia się biegunką lub zaostrzeniem atopowego zapalenia skóry.
Jakie wykonać badania na uczulenie na gluten?
Aby zbadać, czy pacjent ma uczulenie na gluten, należy zalecić samoobserwację oraz przeprowadzić testy laboratoryjne, skórne oraz wykonać badania genetyczne. Zdiagnozowanie alergii jest możliwe przez wykluczenie na podstawie uzyskanych wyników celiakii oraz nadwrażliwości na gluten.
Skomentuj artykuł